Nhưng Nguyễn Trãi là một người đàn ông nuôi hoài bão lớn, ngôi làng nhỏ và tình yêu của một cô thôn nữ không thể giữ chân ngài ở lại. Tôi còn nhớ Lộ đã kể trong nước mắt, Thị nói rằng ngài ấy muốn đi sang nhà Minh để tìm hiểu tình hình đất nước họ, để tìm ra con đường cứu dân tộc thoát khỏi ách đô hộ của giặc Minh. Và rồi Ngài ấy cũng đi thật, đi một lần là tận mười năm. 

Cũng từ đó, bặt vô âm tín không ai biết được ngài ấy đã đi đâu. Một lá thư cũng chẳng thấy gửi về, để Thị Lộ mòn mỏi chờ đợi chừng ấy năm, bỏ lỡ cả thanh xuân. Sau khi Nguyễn Trãi rời đi, có rất nhiều người tới ngỏ ý muốn cùng Thị kết duyên. Nhưng Lộ đã từ chối tất cả những người tới dạm hỏi, chỉ để chờ đợi một người mà chẳng biết người ấy có trở về hay không. Thị ấy thật là ngốc khi làm như thế. Chứ nếu là tôi, có lẽ tôi đã lấy chồng sinh con từ lâu rồi.

Sự biến mất của Nguyễn Trãi đã khiến hậu nhân sau này thắc mắc rất nhiều về quãng thời gian mười năm ấy của ngài. Nhưng mấy ai biết được rằng ngài ấy đã một mình lặn lội sang nhà Minh để học hỏi và tìm con đường cứu đất nước khỏi ách đô hộ của lũ giặc ngoại xâm. 

Thời gian thấm thoát thoi đưa, mười năm trôi qua như một giấc mộng. Cứ tưởng ngài ấy đã chết hoặc đã quên đi người con gái ở cái nơi nghèo nàn này rồi, thì một lần nữa Nguyễn Trãi lại xuất hiện…

Vác bó cói về tới cổng, Lộ bỗng nghe thấy giọng nói quen thuộc vang lên từ phía sau: 

– Ta đã về rồi đây. 

Câu nói ấy khiến cho bước chân Lộ khựng lại, bó cói trên vai cũng rơi xuống đất, nước mắt trào ra, Thị quay phắt lại nhìn về phía phát ra tiếng nói. Là ngài ấy đang đứng trước mặt, không phải ảo ảnh mà là một người bằng xương bằng thịt. Ngài ấy bây giờ già đi rất nhiều, làn da đen sạm vì cháy nắng, nhưng lại có thêm vẻ rắn rỏi như một vị tướng quân, chứ không còn bộ dáng gầy yếu thư sinh ngày nào. Lộ lắp bắp hỏi:

– Là… là… chàng thật sao?

Nguyễn Trãi khẽ gật đầu: 

– Là ta đây. 

Nghe được lời xác nhận, mọi cảm xúc trong lòng Thị như vỡ òa, tiếng khóc bật ra, giọng nói trở nên nghẹn ngào: 

– Tại sao bây giờ chàng mới về? Chàng có biết ta đợi chàng khổ sở thế nào không?

Lộ ôm mặt khóc nức nở, thấy người trong lòng khóc, Nguyễn Trãi cũng không biết phải làm thế nào để an ủi, chỉ biết tiến tới ôm lấy Thị lúng túng nói lời xin lỗi. 

Hóa ra Nguyễn Trãi lần này trở về đây, chính là vì mang sính lễ tới cưới Lộ làm vợ. Nhưng vì ngài ấy đã có vợ con, cho nên Thị chỉ có thể trở thành vợ bé. Tôi thấy thiệt thòi cho Thị quá! Một người con gái tài sắc vẹn toàn như thế, đáng ra phải là bà cả mới đúng, chứ làm lẽ không xứng chút nào. Tôi chả hiểu thế quái nào Thị lại đồng ý mới chết chứ. Thôi thì cũng mừng cho Thị vì đã tìm được bến đỗ của mình, mà còn là người mà Thị yêu thương. 

Sau hôn lễ, hai người rời làng, cùng nhau vào Lam Sơn phò trợ cho Lê Lợi. Nghe đâu Thị được phân cho dạy dỗ con em của các thủ lĩnh còn là trợ thủ đắc lực cho chồng trong mọi công việc. Nhiều lúc thị cũng đưa ra ý kiến để bổ sung khiếm khuyết cho sách lược chiến đấu mà Nguyễn Trãi đưa ra. 

Cuối năm Đinh Mùi, tôi thật sự vui mừng khi nhận được tin khởi nghĩa Lam Sơn giành thắng lợi. Vậy là giang sơn này đã được giải phóng, không còn phải chịu cảnh áp bức bóc lột của giặc Minh nữa. 

Sang năm Mậu Thân, thủ lĩnh Lê Lợi lên ngôi vua, lấy hiệu là Lê Thái Tổ. Nguyễn Trãi là công thần, được phong Quan phục hầu. Do có công trong cuộc kháng chiến, Thì Lộ cũng trở thành một quý phu nhân quyền cao chức trọng, được người người kính trọng. Tôi cứ ngỡ làm lẽ sẽ phải sống cuộc sống thiệt thòi. Nhưng nhìn Thị, tôi mới hiểu hóa ra làm vợ bé cũng chưa chắc đã là khổ, mà là do mình có biết cố gắng hay không.

Ngày Lộ trở về làng, Thị không còn là cô thôn nữ như ngày nào nữa, mà đã là một mệnh phụ phu nhân quyền cao chức trọng. Thường dân như tôi, dù thân thiết thế nào cũng chẳng dám tới gần. 

Tôi cứ nghĩ, Thị sẽ lạnh lùng cao ngạo như bà huyện, bà phủ, hay phải kênh kiệu bà xã mà tôi đã từng gặp. Nhưng trái với suy nghĩ ấy của mình, Lộ vẫn giản dị, gần gũi như thuở hàn vi, vẫn cùng mọi người xắn quần lội ruộng hái cói, cùng người làng nhuộm cói, dệt chiếu, vui vẻ cười nói. Hóa ra Thị vẫn là Thị, vẫn như ngày nào chịu thương chịu khó không nề hà việc gì. Chẳng như mấy kẻ giàu sang khác, ỷ quyền ỷ thế đe nẹt người dưới. 

Lộ được như bây giờ, tôi cũng mừng cho thị. Mọi khó khăn khổ cực cuối cùng cũng được đền đáp, có được bến đỗ của cuộc đời. Hy vọng Thị sẽ một đời bình an.

Nhưng cuộc sống yên bình ấy của Lộ cũng chẳng được bao lâu thì tai họa ập đến. Triều đình bắt đầu xảy ra mâu thuẫn nội bộ, một số công thần bị sát hại. Hoàng  đế ra lệnh điều tra tất cả các quan viên còn lại.