Hội Truyền Nhịp diễn ra vào ngày cuối cùng của tiết Sương Giáng, khi sông Xích Thủy trong suốt đến mức có thể nhìn thấy cả đáy, và gió bắt đầu đổi chiều từ đông sang tây.

Từ sáng sớm, dân làng đã dựng sàn trúc giữa sông  tám khúc tre cổ kết lại, hình bát giác, giữa sàn có một lỗ nhỏ cắm cây trống lễ. Trống ấy không dùng tay đánh, mà dùng chính chuyển động của người múa để tạo ra âm vang.

Đó là Hồi Trống Cuối Cùng  nghi lễ kết vũ, nơi người múa truyền lại nhịp sống của dân tộc cho trúc, cho gió, cho nước.

Người được chọn múa thường là người gìn giữ bài múa tổ tiên.

Nhưng năm nay, tên A Mộc được xướng lên.

Người Múa Không Theo Nhịp Cũ

Khi A Mộc bước ra giữa sàn tre, gió chợt ngưng. Không ai lên tiếng. Các trưởng lão nhìn nhau, vì A Mộc không mang bộ y phục lễ chính thống  áo trắng thêu sóng, đai đỏ buộc tay, khăn xám chấm mồ hôi.

Thay vào đó, cô mặc áo vải nâu sậm, không đai, không tua, không thêu. Trên tay cô chỉ có một vật: chiếc sào trúc đen  từng là cột trung tâm của làng Trì Nhạc.

Tộc trưởng đứng dậy:

 “A Mộc.

Lễ này là để truyền lại bài múa tổ tiên.

Con mang gì theo?”

A Mộc cúi chào:

 “Con mang những điệu múa không được tổ tiên ghi lại.

Những nhịp mà người ta từng quên, từng sợ, từng chối bỏ.

Hôm nay, con xin múa không phải để kế thừa.

Mà để… hòa tất cả nhịp chưa được nhớ thành một hồi trống.”

Tộc trưởng định ngăn lại, nhưng gió thổi ngược.

Tất cả trúc trong làng cúi đầu.

Mỗi Bước, Một Người Được Gọi Lại

Tiếng sào trúc của A Mộc không chạm đất. Nó xoay vòng trên lưng gió. Không phát ra tiếng, nhưng nước dưới chân cô bắt đầu vỡ sóng theo nhịp.

Bước thứ nhất  cô kéo tay ngang ngực, gập người:

 Lời chào cho người vũ sinh không có tên.

Gió chuyển.

Bước thứ hai  chân cô trượt ngang sàn trúc, không chạm gót:

 Lời gọi về cho làng Trì Nhạc  nơi thời gian bị bỏ quên.

Sóng cuộn.

Bước thứ ba  tay cô hất sào lên không:

 Lời tiễn cho người vũ sinh không còn cơ thể  chỉ còn tiếng trong thân trúc rỗng.

Lá trúc rơi, từng cánh một.

Bước thứ tư  cô quay người một vòng không chạm đất, sào chạm đúng tim:

 Lời gói cho những bài múa bị cấm, những nhịp chưa từng được đánh.

Trống lễ… rung mà không ai đánh.

Mọi người im lặng.

A Mộc dừng lại giữa sàn.

Rồi cô quỳ xuống.

Không cúi đầu  chỉ đặt sào trúc xuống lỗ giữa sàn, như đặt tim mình vào lòng sông.

Tiếng trống vang lên  một tiếng duy nhất.

Nhưng đủ để gọi dậy cả trăm năm.

Sự Thừa Nhận Của Gió

Khi lễ kết thúc, không ai vỗ tay.

Tộc trưởng đứng lên, mắt đỏ:

 “A Mộc.

Con đã không truyền lại bài tổ tiên.

Nhưng con đã cứu những bài chưa từng được tổ.

Từ nay, lễ này không còn gọi là Truyền Nhịp.

Mà là… Lễ Hồi Nhịp.

Để gọi nhịp trở về  không cần biết nó từ đâu.”

Gió thổi vút qua sàn trúc, nâng tà áo A Mộc lên khỏi đất.

Một khúc trúc gãy từ trên đồi bay xuống, rơi ngay chân cô. Trong đó, có một mảnh giấy nhỏ  chữ đã mờ, chỉ còn lại dòng:

 “Khi múa là để giữ ai đó lại,

Thì nhịp ấy… không bao giờ mất.”

A Mộc cúi xuống nhặt, rồi rời khỏi sàn.

Không cúi chào.

Không quay lại.

Nhưng mỗi bước cô đi, là một vòng xoay gió.